Laatste Koninklijk Besluit gepubliceerd in 2020

In het laatste KB van 2020 veel aandacht voor de mogelijkheden van zelfrealisatie natuur. Daarnaast gaat de Kroon in op de gevolgen van de intelligente lockdown in coronatijd voor de ter inzagelegging van onteigeningsstukken.

KB in november

In de maand november is slechts één Koninklijke Besluit gepubliceerd. Dit is gelijk het laatste KB van 2020:

• Besluit van 29 oktober 2020, 2020002204 tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening in de gemeente Krimpenerwaard krachtens artikel 78 van de onteigeningswet (onteigeningsplannen Veenweiden Krimpenerwaard en Veenweiden Krimpenerwaard 2, titel IV)

Natuur Netwerk Nederland

De Krimpenerwaard is één van de gebieden waar al vele jaren wordt gewerkt aan de verbetering van enerzijds de landbouwstructuur en anderzijds de aanleg van nieuwe natuur en het versterken van recreatie en toerisme. In 2014 hebben de Provincie Zuid-Holland, het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en de gemeente Krimpenerwaard een gebiedsovereenkomst gesloten en in aansluiting daarop in 2015 een uitvoeringsovereenkomst. Deze overeenkomsten bepalen dat circa 2.250 ha natuur wordt aangelegd in de Krimpenerwaard. Hiertoe is het bestemmingsplan Natuurgebieden Veenweiden Krimpenerwaard vastgesteld.

Van de gronden waarop de realisatie van de circa 2.250 ha natuur in de Krimpenerwaard is voorzien, is nog circa 450 ha niet in eigendom van de samenwerkende overheden. De provincies zijn verantwoordelijk voor de realisering van het Natuur Netwerk Nederland (NNN). De provincie Zuid-Holland is belast met de verwerving  van gronden binnen het NNN in de Krimpenerwaard. Afgesproken is dat de onteigening plaatsvindt ten name van de gemeente Krimpenerwaard.

Zelfrealisatie natuur: algemene uitgangspunten

Diverse reclamanten gaan in hun zienswijzen in op de mogelijkheden om de bestemming zelf te realiseren. Om die reden ziet de Kroon aanleiding vooraf enkele algemene aspecten over zelfrealisatie te bespreken en in te gaan op de wijze waarop in dit project de samenwerkende overheden met de mogelijkheid tot zelfrealisatie van natuur om zijn gegaan.

Indien de eigenaar de bestemming die aan zijn grond is toegekend zelf kan en wil realiseren (“bereid en in staat is”), ontbreekt in beginsel de noodzaak tot onteigening. Als uitzondering geldt de situatie dat de onteigenende overheid een andere vorm van planuitvoering voorstaat dan de grondeigenaar. Als de onteigenende overheid kan aantonen dat het algemeen belang de door hem gewenste vorm van uitvoering vordert, is onteigening alsnog noodzakelijk. Deze beoordeling is voorbehouden aan het bestuursorgaan dat het bestemmingsplan heeft vastgesteld.

De gewenste vorm van planuitvoering moet vanzelfsprekend kenbaar zijn voor de grondeigenaar. Alleen op die manier kan hij immers bepalen of hij bereid en in staat is de bestemming zelf te realiseren. De vorm van planuitvoering kan worden afgeleid uit de planregels en de toelichting van een bestemmingsplan. Ook kan dit volgen uit (openbare) inrichtings- en verkavelingsschetsen of uit een exploitatieplan.

Als een grondeigenaar niet over voldoende aaneengesloten grond beschikt om de bestemming op doelmatige wijze zelf te kunnen realiseren, is onteigening alsnog noodzakelijk. Dit geldt ook als de te onteigenen grond geen afzonderlijk deel van het uit te voeren project kan vormen.

Stimuleren zelfrealisatie natuur

In dit project hebben de samenwerkende overheden grondeigenaren gestimuleerd om tot zelfrealisatie van natuur over te gaan. De provincie heeft met de geïnteresseerden overleg gevoerd over zelfrealisatie. De provincie heeft een tweesporenbeleid gevolgd. Voor het geval zelfrealisatie niet mogelijk zou blijken, hebben de belanghebbenden die tot zelfrealisatie over wilden gaan ook een aanbod ontvangen gericht op de aankoop van hun gronden.

Over de gewenste vorm van planuitvoering is op verschillende momenten informatie verstrekt. Hierbij is onder meer rekening gehouden met de situatie waarin een grondeigenaar in zijn (agrarische) bedrijfsvoering extra gronden nodig heeft, vanwege extensiever gebruik van de grond. Zo is voor deze situatie een concreet stappenplan beschikbaar gesteld, met de volgende stappen:

1. Een basisnatuurplan opstellen waarin onder meer de te behalen natuurdoelen en een globale schets van de inrichting zijn opgenomen;
2. Een vaststellingsovereenkomst opstellen en afsluiten met onder meer afspraken over de verdere uitwerking van de zelfrealisatie en waarin ook is vastgelegd hoeveel aanvullende gronden de provincie of het Zuid-Hollands Landschap voor de zelfrealisator moet reserveren. Deze overeenkomst is niet verplicht.
3. Een ondernemingsplan opstellen dat bestaat uit een bedrijfseconomisch plan en een natuurinrichtingsplan. Het natuurinrichtingsplan is een uitwerking van het basisnatuurplan.
4. Het aanvragen van de Subsidie Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap (niet verplicht).
5. Het afsluiten van een uitvoeringsovereenkomst waarbij de grondeigenaar zich verplicht de natuur te ontwikkelen conform het natuurinrichtingsplan. Deze overeenkomst bevat ook een kwalitatieve verplichting om het beheer en onderhoud van de natuur op lange termijn te waarborgen.
6. De grondeigenaar gaat aan de slag met de zelfrealisatie.

Voor de situatie waarin de eigenaar geen extra grond nodig heeft om zijn bedrijfsvoering aan te passen, is een verkort stappenplan opgesteld.

De Kroon oordeelt dat deze aanpak redelijk is en in lijn met bestendig beleid ten aanzien van het zelfrealisatiebeginsel.

Integraal beheer met uitvoeringsovereenkomst

Reclamanten hebben een boerengolfterrein en (oorlogs)museum, welke activiteiten zij willen doorzetten. Daarvoor is volgens reclamanten toestemming nodig om horeca activiteiten te ontplooien. Alleen als reclamanten toestemming krijgen de door hen gewenste horecatijden aan te houden, zijn zij bereid over te gaan tot zelfrealisatie. Onder meer om deze reden is met deze reclamanten nog geen uitvoeringsovereenkomst gesloten (zie stap 5 van bovenstaand stappenplan).

Daarnaast hebben reclamanten bezwaar tegen de model-uitvoeringsovereenkomst, namelijk tegen het onderdeel dat beoogt te regelen dat de nieuwe natuur ook bij zelfrealisatie integraal beheerd wordt. De Kroon overweegt ter zake als volgt:

Ten aanzien van de stelling van reclamanten dat zij ten onrechte verplicht worden om zich aan te sluiten bij een federatie waarvan de statuten nog niet bekend zijn overwegen Wij als volgt. Omdat voor het realiseren en beheren van natuur in de Krimpenerwaard een goede afstemming nodig is, tussen particuliere grondeigenaren, pachters en het Zuid-Hollands Landschap wordt het Beheercollectief opgericht, dat als één loket zal gaan fungeren voor ondersteuning en afstemming van het beheer. Een eigenaar die opteert voor zelfrealisatie dient volgens het eerdergenoemde stappenplan uiteindelijk een Uitvoeringsovereenkomst te sluiten.

Eén van de voorwaarden van de model-uitvoeringsovereenkomst is dat een grondeigenaar die opteert voor zelfrealisatie verplicht is zich aan te sluiten bij ‘een collectief ten behoeve van natuurbeheer’. Wij achten het redelijk dat verzoeker bij zelfrealisatie de eis stelt dat een zelfrealisator zich aansluit bij een beheercollectief om integraal beheer te bewerkstelligen. Hoewel er ten tijde van het verzoekbesluit nog geen sprake was van een functionerend beheercollectief was wel in grote lijnen kenbaar wat het doel en de taken van het beheercollectief zijn.

De Kroon concludeert dat voldoende inzicht is gegeven aan de wijze waarop reclamanten kunnen overgaan tot zelfrealisatie.

Ook andere reclamanten maken bezwaar tegen het beheercollectief. In al deze situaties geldt echter dat deze reclamanten geen of geen goedgekeurd zelfrealisatieplan hebben ingediend. De vraag is of de Kroon mede daarom genoegen neemt met een beheercollectief dat enkel op hoofdlijnen kenbaar is.

Terinzagelegging in lockdown-tijd: is er voldoende mogelijkheid geboden?

Verschillende reclamanten ageren tegen de wijze waarop de Kroon in deze coronacrisis invulling aan de procedure geeft. Een reclamant stelt bijvoorbeeld dat hij minder mogelijkheid heeft gehad om de stukken in te zien. De Kroon overweegt hiertoe het volgende. Bij de openbare kennisgeving van de ter inzagelegging van het ontwerp koninklijk besluit zijn belanghebbenden verzocht om bij voorkeur de onteigeningsstukken digitaal in te zien. Belanghebbenden konden zodoende behalve de algemene onteigeningsdocumenten, ook de op hen van toepassing zijnde stukken opvragen. Daarnaast konden belanghebbenden de stukken op afspraak inzien, zowel bij de gemeente Krimpenerwaard als bij de Corporate Dienst van Rijkswaterstaat. Voor het eventueel voeren van onderling overleg heeft de gemeente Krimpenerwaard zaalruimte aangeboden.

Ondanks de geldende beperkingen, bestonden voor belanghebbenden voldoende mogelijkheden om zich van advies te laten voorzien. Ook deze zienswijze treft dus geen doel.

Telefonisch horen

Vanwege maatregelen in het kader van Covid-2019 heeft de Kroon afzonderlijke, telefonische hoorzittingen gehouden. Enkele reclamanten hebben daar “onder protest” aan deelgenomen. De Kroon overweegt dat de Awb en de onteigeningswet niet verplichten tot het houden van een hoorzitting. Uit deze wetten volgt enkel dat belanghebbenden gedurende de termijn van de terinzagelegging de gelegenheid geboden dient te worden om schriftelijk of mondeling hun zienswijzen in te dienen. Als reclamanten dit wensen, kunnen zij nader gehoord te worden. Een hoorzitting  is weliswaar gebruikelijk, waarbij reclamanten alsook verzoeker fysiek aanwezig kunnen zijn, maar niet verplicht. Uit het verslag van het telefonisch horen volgt dat reclamanten hun standpunt in volle omvang hebben kunnen toelichten. Hiermee zijn reclamanten volgens de Kroon niet in hun belangen geschaad.

MEER LEZEN OVER RECENT GEPUBLICEERDE KB’S

Koninklijke Besluiten gepubliceerd in oktober 2020

Koninklijk Besluit gepubliceerd in september 2020

MEER INFORMATIE?

Voor meer informatie over inzet van het onteigeningsinstrument, de onteigeningsprocedure, minnelijk overleg of andere vragen over grondverwerving kunt u contact opnemen met Carola van Andel, onteigeningsadvocaat, (t: +31 (0)6 13 00 45 93 of e: carola.vanandel@nysingh.nl) of een andere specialist van ons Team Grondzaken.