Koninklijke Besluiten gepubliceerd in januari en februari 2023

De echtgenoot van een eigenaar kan als (mogelijk) belanghebbende bij onteigening worden opgenomen in de onteigeningsstukken. Geen geslaagd beroep op zelfrealisatie bij andere vorm van planuitvoering. In januari en februari 2023 zijn zes Koninklijke Besluiten gepubliceerd:

• Besluit van 18 oktober 2022, nr. 2022002285 tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening in de gemeente Rotterdam krachtens artikel 78 van de onteigeningswet (onteigeningsplan Tweebosbuurt zuid-oost);
• Besluit van 25 november 2022, nr. 2022002561 tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening in de gemeente Maasdriel krachtens artikel 78 van de onteigeningswet (onteigeningsplan Kerkdriel Noord, Paddenstoelenbuurt);
• Besluit van 30 november 2022, nr. 2022002560 tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening in de gemeente Boekel krachtens artikel 78 van de onteigeningswet (onteigeningsplan Zuidwand, Boekel);
• Besluit van 15 december 2022, nr. 2022002771 tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening in de gemeente Barendrecht krachtens artikel 78 van de onteigeningswet (onteigeningsplan, Doorsteek Binnenlandse Baan);
• Besluit van 16 januari 2023, nr. 2022002913 tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening in de gemeente Altena krachtens artikel 72a van de onteigeningswet (onteigening in de gemeente Altena voor de reconstructie van de Rijksweg A27 Houten – knooppunt Hooipolder (deeltraject 2), met bijkomende werken in de gemeenten Gorinchem, Altena en Geertruidenberg);
• Besluit van 23 januari 2023, nr. 2023000121 tot aanwijzing van onroerende zaken ter onteigening in de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel krachtens artikel 78 van de onteigeningswet (onteigeningsplan Fietspad N832).

Enkel tegen de KB’s Kerkdriel Noord en Zuidwand zijn zienswijzen ingediend. In deze bijdrage bespreek ik de twee meest in het oog springende zienswijzen, beiden ingebracht tegen het ontwerp KB Kerkdriel Noord.

BELANGHEBBENDE BIJ ONTEIGENING

Reclamanten brengen naar voren dat de gemeente twee personen ten onrechte als belanghebbende zou hebben aangemerkt. Zo zou de gemeente ten onrechte brieven hebben gericht aan de moeder van reclamanten (zij is overleden) en is de echtgenoot van één van de reclamanten (niet zijnde mede-eigenaar) als belanghebbende aangemerkt. De Kroon overweegt dat als uitgangspunt voor het aanmerken als belanghebbende geldt:

Degene die zakelijke of persoonlijke rechten kan doen gelden op de in een onteigeningsbesluit begrepen gronden of wiens belang rechtstreeks bij een onteigeningsbesluit is betrokken.

De Kroon merkt vervolgens op dat het erg vervelend is dat aan een overledene brieven zijn gezonden. De Kroon concludeert echter dat de aanbiedingsbrieven ook aan de juiste recht- en belanghebbenden zijn gezonden. Daarnaast is de overledene niet als recht- of belanghebbende bij onteigening opgenomen op de kadastrale uittreksels, de onteigeningslijst of op de belanghebbendenlijst. De Kroon gaat dus voorbij aan deze zienswijze.

Voor wat betreft de echtgenoot overweegt de Kroon anders. Deze echtgenoot is namelijk naar het lijkt niet aangeschreven, maar staat als belanghebbende vermeld op de stukken die ter inzage hebben gelegen. De Kroon overweegt dat het huwelijksregime onbekend is en dat deze echtgenoot daarom een zakelijk recht zou kunnen hebben op de betrokken onroerende zaken. Bovendien heeft de echtgenoot zelf nooit kenbaar gemaakt dat hij ten onrechte als belanghebbende zou zijn aangemerkt. Dit is namelijk pas bij zienswijze aangekaart door zijn vrouw (één van de reclamanten). De Kroon concludeert dan ook dat de echtgenoot terecht als (mogelijk) belanghebbende is opgenomen in de stukken die ter inzage hebben gelegen en gaat voorbij aan deze zienswijze.

ZELFREALISATIE

Twee reclamanten menen dat zij zich met succes kunnen beroepen op zelfrealisatie waardoor de noodzaak tot onteigening zou ontbreken. Van belang bij de beoordeling van dit verweer is dat de gemeente een woonwijk wenst met een bepaalde stedenbouwkundige samenhang. Dit blijkt uit het Masterplan (met daarin opgenomen een verkavelingskaart) en het beeldkwaliteitsplan dat tegelijk met de vaststelling van het bestemmingsplan is vastgesteld. Uit deze plannen volgt dat de gemeente heeft gekozen voor de realisatie van een hofje met woningen zodat het terrein van reclamanten (twee percelen) efficiënt kan worden verkaveld in acht gelijkmatige en gewilde (courante) kavels voor vrijstaande woningen.

In het algemeen geldt dat een beroep op zelfrealisatie niet slaagt als verzoeker een andere vorm van planuitvoering wenst dan de grondeigenaar. Onteigening is in dat geval pas gerechtvaardigd indien verzoeker aantoont dat in het publieke belang dringend behoefte bestaat aan de door hem gewenste vorm van planuitvoering.

De Kroon overweegt dat de plannen van reclamanten niet passen binnen de door de gemeente gestelde kaders. De gemeente wil een woonwijk met een bepaalde stedenbouwkundige samenhang. Op grond daarvan wenst de gemeente dat reclamanten een integraal plan indienen voor alle drie de percelen dat in de gewenste vorm van uitvoering past. Dat integrale plan is niet ingediend. De Kroon concludeert daarnaast dat de gemeente voldoende heeft onderbouwd dat de gewenste vorm van uitvoering in het publiek belang is. Daarnaast is richting reclamanten telkens benadrukt dat het niet mogelijk is om af te wijken van de verkavelingskaart. Ondanks deze mededeling voldoen de zelfrealisatie plannen van reclamanten hier niet aan. Daarom staat vast dat uitvoering van het bestemmingsplan door reclamanten op de door verzoeker gewenste wijze niet is verzekerd.

MEER LEZEN OVER GEPUBLICEERDE KB’S?

Koninklijke Besluiten gepubliceerd in oktober, november en december 2022

MEER WETEN?

Deze bijdrage is geschreven door Babette van Driel en Marlotte Hiddema. Voor meer informatie over inzet van het onteigeningsinstrument, wel/geen belanghebbende bij onteigening, zelfrealisatie of andere vragen over grondverwerving kunt u contact opnemen met Babette van Driel, (t: +31 (0)6 57 44 45 68 of e: babette.vandriel@nysingh.nl) of een van de specialisten van ons Team Grondzaken.